Jeśli szukają Państwo konkretnych informacji na tematy związane z kawą, zapraszamy do korzystania z leksykonu. Tu znajdą Państwo wyjaśnienia najważniejszych pojęć.
Alkaloidy
Naturalne substancje występujące w niektórych roślinach (np. w kawie, herbacie, kakao, guaranie) w postaci soli związków organicznych. Do tej grupy należy również kofeina.
Aromaty
Palona kawa zawiera około 800 lotnych i wodorozcieńczalnych substancji aromatycznych, które nadają jej charakterystyczny smak i zapach.
Automaty do kawy i espresso
Urządzenia do parzenia espresso wyposażone w zintegrowany młynek, przed każdym parzeniem mielą odpowiednią ilość ziaren kawy. Najwyższy komfort obsługi zapewnia w pełni zautomatyzowany proces parzenia.
Automatyka zegarowa
Niektóre urządzenia do parzenia kawy i espresso wyposażone są w zegar, dzięki któremu można zaprogramować moment rozpoczęcia parzenia.
Arabika
Gatunek kawy przeważnie uprawiany na wyżynach, na który przypada 70% światowej produkcji kawy.
Bezkofeinowa kawa
Zmodyfikowana kawa, poddana działaniu wody, organicznych rozpuszczalników lub dwutlenku węgla w celu zredukowania zawartości kofeiny do ok. 0,1%.
Bębnowe palenie
Klasyczny sposób palenia kawy, w którym małe ilości surowej kawy są z zewnątrz ogrzewane przez 6-30 minut, a następnie powoli chłodzone na powietrzu. Ziarna są przez cały czas utrzymywane w ruchu.
Białka
Zawartość białek, czyli protein, w surowej kawie wynosi około 11%.
Mieszanie (Blending)
Mieszanie różnych gatunków kaw, różnych proweniencji i o różnym stylu palenia.
Bryła
Najmniejsze, nierozpuszczalne cząstki kawy, które nadają kawie jej typowe właściwości.
Cappuccino
Włoski specjał kawowy: świeżo zaparzone espresso (25-35 ml) jest wlewane do dużej filiżanki (180-200 ml). Następnie naczynie jest napełniane do samej górnej krawędzi świeżo spienionym mlekiem i na końcu ozdobione szczyptą naturalnego kakao.
Cialde
Jeden z systemów kawy porcjowanej, w którym mielona kawa do parzenia espresso jest pojedynczo pakowana odpowiednio dla jednej filiżanki kawy.
Ciśnienie
Nieodzowny warunek dla pełnej ekstrakcji podczas przyrządzania espresso: gorąca woda jest przepuszczana przez zmieloną kawę pod ciśnieniem wynoszącym minimum 9 barów.
Ciśnieniowe ekspresy z uchwytem filtra
Urządzenia do przyrządzania espresso z ruchomym uchwytem filtra, który przed każdym parzeniem musi być napełniany zmieloną kawą, a po parzeniu opróżniony z fusów. Samo parzenie odbywa się automatycznie po włączeniu przycisku. Dlatego czasem są zwane ekspresami półautomatycznymi.
Coretto
Włoski specjał kawowy: espresso z „korektą”, czyli z dodatkiem alkoholu (grappy lub innego, wedle gustu).
Crema
Pianka w kolorze orzecha tworząca się na powierzchni prawidłowo zaparzonego espresso.
Ekspres przelewowy
Ekspres z klasycznym filtrem, który przepuszcza wodę przez zmieloną kawę. Efekt: mocna kawa przypominająca smakiem kawę mokka.
Ekspres z dźwignią ręczną
Urządzenia do parzenia espresso należące do najwyższej kategorii cenowej, w których ciśnieniem podczas parzenia steruje się ręcznie za pomocą dźwigni. Urządzenie dla prawdziwych entuzjastów parzenia espresso.
E.S.E.
Easy-Serving-Espresso: system opracowany przez firmę Krups z zastosowaniem porcjowanej kawy do espresso.
Ekstrakcja
Rozpuszczanie substancji smakowych i zapachowych znajdujących się w zmielonej kawie pod wpływem działania gorącej wody i ciśnienia (proces parzenia).
Espresso
Kawa o intensywnym smaku i typowo włoska specjalność. Podstawą prawidłowego przyrządzenia są bardzo mocno palone ziarna kawy i krótki cykl parzenia pod wysokim ciśnieniem.
Filtr stały
Metalowy wkład do filtra ekspresu przelewowego, który zastępuje wymienne wkłady papierowe.
Garbniki, garbnikowy kwas
Jeden z 83 kwasów wyodrębnionych w składzie surowej kawy .
Goryczki
Substancje chemiczne o gorzkim smaku i różnym stopniu koncentracji. Są nieodłącznym składnikiem palonej kawy. Przechodzą do naparu w wyniku ekstrakcji lub podczas zbyt długiego podgrzewania kawy. W procesie uszlachetniania kawy zawartość substancji drażniących, w tym goryczki, jest redukowana.
Grubość zmielenia Stopień zmielenia ziaren kawy określa się grubością drobinek miału kawowego. Do parzenia espresso zaleca się bardzo drobno zmieloną kawę o drobinkach grubości do 0,2 mm, natomiast do kawy filtrowanej średnio zmieloną o drobinkach od 0,3 do 0,5 mm.
Instant, kawa
Kawa palona po procesie granulacji, przyrządzana przez zalanie gorącą wodą, por. rozpuszczalna kawa
Jakości kawy
Różnice w jakości kawy wynikają z wielu różnych czynników, min. cech surowej kawy (gatunku kawy, rejonu upraw, metody zbioru), metody oczyszczania (metody mokrej, metody suchej) ), przetwarzania i uszlachetniania (np. zastosowanego stylu palenia).
Jawa Wyspa należąca obok Sumatry, Bali, Timoru, Cejlonu i Celebes do pierwszych kolonii holenderskich, gdzie już od XVII wieku systematycznie rozwijano uprawy kawy.
Kaffa
Prowincja na Wyżynie Abisyńskiej (w dzisiejszej Etiopii), która uważana jest za praojczyznę kawy i której kawa zawdzięcza swoją nazwę.
Kawa
Aromatyczny napój, przyrządzany na bazie uszlachetnionych owoców krzewu kawowca. W Arabii napój ten znany był już od połowy XV wieku, a w Europie rozpowszechnił się na początku XVII wieku.
Kofeina
Naturalna substancja o pobudzającym działaniu. Występuje w niektórych gatunkach roślin (np. kawie, herbacie, kakao, guaranie). Zawartość w surowej kawie w zależności od gatunku i rodzaju wynosi 0,5-2,5%.
Konsystencja kawy
Jest to forma, w jakiej palona kawa jako produkt końcowy trafia na półkę sklepową, np. jako całe ziarna, kawa mielona, kawa rozpuszczala, kawa granulowana, kawa porcjowana.
Kwasy
W surowych ziarnach kawy ok. 4-5% to kwasy. Dotychczas wyodrębniono ok. 83 różnego rodzaju kwasów.
Linia palenia kawy
Nazwa instalacji do „taśmowego” palenia kawy, sterowana komputerowo i w dużej mierze zautomatyzowana, umożliwiająca palenie kawy nawet w bardzo krótkim czasie.
Liofilizacja
Pracochłonna metoda łącząca zamrażanie i suszenie kawy w celu produkcji kawy rozpuszczalnej.
Lungo
Włoski przysmak kawowy: caffe lungo, czyli espresso „wydłużone” dodatkową porcją gorącej wody.
Macchiato
Włoski specjał kawowy. Caffe macchiato to po prostu espresso z dodatkiem łyżki spienionego mleka.
Metoda Mokra
Pracochłonny sposób oczyszczania kawy, stosowany do kawy gatunku Arabika.
Metoda sucha
Metoda oczyszczania owoców kawy bez użycia wody, zgodnie z którą wiśnie kawowe suszone są na słońcu. Dopiero później wyłuskuje się ziarna.
Mielenie kawy
W zależności od rodzaju przyrządzanego napoju miele się kawę w różnym stopniu, por. grubość zmielenia.
Międzynarodowa umowa handlowa
W roku 1962 50 krajów-producentów i 26 krajów-konsumentów podpisało umowę handlową, która reguluje światową produkcję kawy, ustalając jej stałą ilość.
Miarka do kawy
Łyżka, za pomocą której można łatwo odmierzyć porcję kawy (1 miarka = 6,5-7 g) odpowiadającą jednej filiżance.
Mokka
Nazwa wyjątkowo ciemno palonych ziaren kawy lub krótka nazwa dla „oryginalnej tureckiej kawy mokka”. Przysmak ten przygotowuje się w następujący sposób: do specjalnego tygielka wsypuje się drobno zmieloną kawę, cukier, dolewa się wody (dozowanie: 2 pełne miarki kawy i łyżeczka cukru na filiżankę) i trzykrotnie zagotowuje, a dopiero potem serwuje bez filtrowania. Dla miłośników bardzo tradycyjnej kawy mokka przyprawia się ją dodatkowo zmielonym kardamonem.
Nespresso
Opracowany przez firmę Nestlé w ok. 1970 r. system wykorzystujący kawę espresso w gotowych porcjach, por. porcjowana kawa. Kawa jest opakowana w aluminiowe kapsuły, które umieszcza się w specjalnych, systemowych ekspresach.
Niemodyfikowana kawa
Kawa palona niemodyfikowana to taka, która zostaje oddana do sprzedaży przy zachowaniu swoich naturalnych właściwości. W przeciwieństwie do kawy modyfikowanej, która jest poddawana procesom usuwania goryczki i innych substancji drażniących oraz kofeiny.
Oczyszczanie
Do procesu obróbki kawy po jej zbiorze należy wydobycie ziaren z owocu przez oczyszczenie go z miąższu (pulpy), pergaminu i srebrnej skórki. Kolejne etapy obróbki odbywają się albo metodą mokrą, albo metodą produkcji surowej kawy.
Odmiana
Nazwa spokrewnionych ze sobą rodzajów roślin, należących do jednego gatunku. Zgodnie z tą systematyką kawa Arabica (Coffea Arabica ) oraz kawa Robusta (Coffea Canephora) można nazwać odmianami gatunku Coffea.
Optymalne warunki parzenia
Aby zaparzyć idealne espresso, muszą zostać spełnione następujące warunki: temperatura wody między 86 a 91 ° C, a ciśnienie min. 9 barów.
Palenie kawy
Najważniejszy etap w procesie uszlachetniania kawy, podczas którego ziarno ulega całkowitej przemianie chemicznej. Dzięki temu powstaje typowy dla palonej kawy aromat.
Palenie partiami
Palenie określonych ilości surowych ziaren kawy w jednakowych warunkach w celu osiągnięcia dla danej partii podobnego wyniku jakościowego.
Peptydy
Do najbardziej znaczących chemicznych zmian, które zachodzą w ziarnach kawy w czasie ich palenia, należy rozkład białek na peptydy. Uwidaczniają się one w formie olejków na powierzchni mocno palonych ziaren kawy.
Pergamin
Cienka, żółtawa łuska, w której tkwią otoczone w srebrną skórkę nasiona kawy, we wnętrzu wiśni kawowej.
POD
System porcjowanej kawy, wykorzystujący kawę zapakowaną w saszetkę z filtra papierowego, na podobnej zasadzie jak herbata w torebkach, por. porcjowana kawa.
Polerowanie
W ostatnim etapie oczyszczania, czyli przetworzenia wiśni kawowej w surową kawę, najwyższej jakości kawy są dodatkowo polerowane.
Porcjowana kawa
Kawa porcjowana to odmierzona odpowiednia ilość zmielonej kawy na jedną filiżankę w oddzielnym, szczelnie chroniącym aromat opakowaniu. Ręczne dozowanie kawy staje się dzięki temu niepotrzebne. W ofercie różnych producentów znajdują się podobne systemy (POD, E.S.E., Nespresso itp.)
Proweniencje
Określenie kawy pochodzącej z określonego rejonu upraw lub kraju.
Przelewowe ekspresy
Klasyczny sprzęt kuchenny, w którym przyrządzanie kawy odbywa się maszynowo, zastępując ręczną filtrację.
Przyrządzanie kawy
Istnieje wiele metod przyrządzania kawy na zasadzie zalewania lub parzenia, z wykorzystaniem różnego rodzaju sprzętu. Używając ten sam podstawowy składnik w postaci kawy, można w zależności od stosowanej metody osiągnąć rozmaite efekty.
Pulpa
Miąższ owocu kawowca, który w procesie oczyszczania jest usuwany, żeby uwolnić ze środka nasiona, czyli ziarna kawy.
Ristretto
Włoski specjał kawowy: caffe ristretto to „skrócone espresso”, przyrządzane z mniejszą ilością wody (15-25 ml). Wynik to mniejsze, czarniejsze i mocniejsze espresso.
Robusta
Odporny na choroby i szkodniki, ale wrażliwy na zimno gatunek kawy. Uprawa odbywa się w niewysokich partiach wyżyn i na równinach, a jej udział w światowej produkcji wynosi 30%.
Rozpuszczalna kawa
Kawa instant uzyskana w drodze suszenia rozpyłowego, liofilizacji i granulacji, o szczególnie długim okresie ważności, przyrządzana z gorącą wodą.
Rozpyłowe suszenie
Klasyczna metoda produkcji kawy rozpuszczalnej, podczas której z kawy usuwa się niemal całą wilgoć.
Srebrna skórka
Cienka powłoka, mocno przylegająca do nasion owocu kawowca, otaczająca osobno każde ziarno kawy.
Strząsanie
Metoda zbioru owoców kawy, podczas której przy pomocy specjalnych grzebieni zbiera się owoce o różnym stopniu dojrzałości, por. zbiór ręczny.
Style palenia
W zależności od czasu trwania i temperatury palenia rozróżniamy różne style palenia kawy – od jasnego do ciemnego.
Surowa kawa
Po zbiorze w wyniku oczyszczenia wiśni kawowych otrzymujemy ziarna w kolorach od żółtego po bladozielone, które są następnie przewożone do krajów docelowych i dopiero tam poddawane dalszej obróbce.
Szybkie palenie (turbo)
Sposób palenia kawy stosowany w dużych palarniach kawy, podczas którego duże partie surowej kawy są palone na przemysłowych liniach palenia kawy. Proces palenia ziaren trwa od 3 do 5 minut, odbywa się w bardzo wysokiej temperaturze, po czym ziarna chłodzi się najczęściej w wodzie.
Termoizolacyjny dzbanek
Naczynie do serwowania i przechowywania zaparzonej w ekspresie przelewowym kawy. W porównaniu do dzbanka szklanego umożliwia przechowywanie zaparzonej kawy bez dodatkowego podgrzewania i z zachowaniem aromatu.
Tłuszcz kawowy
Resztki eterycznych olejków kawowych, które osadzają się w mechanizmie parzenia w ekspresach do kawy w formie tłustej warstwy i wymagają regularnego czyszczenia odpowiednimi środkami.
Tłuszcze
Stanowią od 10 do 13% składników surowej kawy.
Twarda woda
Różne stopnie twardości wody określają ilość rozpuszczonych w wodzie minerałów, a w szczególności wapnia i magnezu. Międzynarodowym oznaczeniem twardości wody są milimole/litr. Dla ułatwienia stosuje się skalę 4-stopniową, gdzie 1 oznacza miękka wodę, a 4 bardzo twardą.
Unwashed
Atrybut określający rodzaj surowej kawy oznaczenie oczyszczenia kawy metodą suchą.
Uszlachetnianie
Do procesu uszlachetniania należą wszystkie etapy przetwarzania surowej kawy aż do otrzymania końcowego produktu, a są to m.in. palenie, mieszanie (blending), mielenie oraz specjalne rodzaje obróbki.
Utrata masy
W drodze palenia surowej kawy traci ona do 20% swojej pierwotnej masy.
Węglowodany
Stanowią ilościowo największą część składników kawy, mianowicie ok. 30-40%.
Wiśnia kawowa
Pestkowy owoc kawowca, przypominający wiśnię, o eliptycznej formie, kryjący w swym wnętrzu 2 nasiona – właściwe ziarna kawy.
Włoski styl palenia
Najciemniejszy styl z pięciu „klasycznych” stylów palenia, nazywany także paleniem typu espresso. Kawa palona tym stylem jest raczej gorzkawa lub słodka, ma małą zwartość kwasów.
Wschodnioindyjska kompania
Założona w 1602 roku przez Holendrów spółka handlowa, mająca na celu rozszerzenie zamorskiej działalności handlowej. Przyczyniła się ona w dużym stopniu do zwiększenia obszaru uprawy kawy.
Zaparzaczki
Stosunkowo tanie i proste urządzenia ze szkła lub metalu. Podczas parzenia stawia je się na kuchence. Powstaje mocny napar, jednak bez typowej dla espresso pianki Crema.
Zbiór ręczny
Selektywna metoda zrywania tylko dojrzałych wiśni kawowych z krzewów, por. strząsanie.
Ziarno kawy
Nasiona owocu kawowca z charakterystyczna bruzdą. Owoc (wiśnia kawowa) zawiera dwa nasiona (ziarna) przylegające do siebie spłaszczonymi stronami.
